Ұлт Жоспарында құрылыстағы рұқсат беру рәсімдерін реттейтін бірегей нормативтік құжат қабылданатындығы айтылған
Біз осы мәселенің мән-жайын білу үшін «Атамекен» ҰКП басқарма төрағасының орынбасары Юлия Якуповаға жолыққан едік, деп жазады «Егемен Қазақстан» газетінің тілшісі.
- Юлия Константиновна, құрылыс саласында рұқсат беру рәсімдерін бір жүйеге топтастырудағы «бір терезе» қағидатына кеңірек тоқталып өтсеңіз.
- Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексінің 15-бап, 2-бөлімінде «Кәсіпкерлікті мемлекеттік реттеу процесінде кәсіпкерлік субъектілерінің мемлекеттік органдармен байланыстарын шектеу мақсатында нормативтік-құқықтық актілерде «бір терезе» қағидатын қолдану көзделуге тиіс, бұл ретте мемлекеттік органдардан барлық қажетті келісулерді ведомствоаралық өзара іс-қимыл жасау тәртібімен мемлекеттік органдардың өздері алуға тиіс» делінген.
Бүгінгі таңда «бір терезе» қағидаты инвестиция тарту мақсатында жүзеге асуда. Мысалы, аталған кодекстің 282-бабында былай дейді: «Инвестициялар жөніндегі уәкiлеттi орган инвесторлар үшiн «бiр терезе» құру және оның жұмыс істеуін қамтамасыз ету арқылы инвесторлармен өзара iс-қимыл жасайды». Инвестор үшiн «бiр терезе» қағидаты дегеніміз инвесторлардың құжаттарды жинау мен дайындауға қатысуын барынша азайтуды және олардың органдармен тiкелей байланысын шектеудi көздейтiн, инвесторларға көрсетiлетiн мемлекеттік қызметтердi ұсынуда инвестициялар жөніндегі уәкiлеттi орган тарапынан көмектің орталықтандырылған түрі болып табылады.
«Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясының құрылуына байланысты заң жобасына Елбасы қол қойғаннан кейін, жеке және заңды тұлғаларға көрсетілетін қажетті мемлекеттік қызметтердің сапасы артып, деңгейі көтерілетін болады. Бұл ретте қазақстандықтар «бір терезе» қағидатының арқасында көптеген мемлекеттік қызметпен қамтамасыз етілмек.
- Бұл қағидаттың халықаралық тәжірибедегі рөлі қандай екендігін айта кетсеңіз?
- Жоғарыда айтып өткенімдей, «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясын құруға бастама жасаушылардың айтуы бойынша, халықаралық тәжірибенің озық үлгілері оның негізіне алынған. Оның ішінде Канада елінің тәжірибесі бар. Осы елдің Canada Service бірыңғай құқықтық жүйесі мемлекеттік қызметтің барлық түрін көрсетеді, яғни құжатты қабылдау, өңдеу және беру жұмыстары толығымен бір жерге топтастырылған. Және осыған ұқсас Австралияның Centrelink тәжірбиесі де ескерілетін болады. Канадалық тәжірибе өтініш беруден бастап оның нәтижесін алғанға дейінгі аралықты түгел қамтитын толықтай автоматтандырылған және үзіксіз бірізді үдерістерді қамтиды. Австралиялық үлгі бойынша, ондағы мемлекеттік қызмет көрсетудің негізгі жетістігінің кілті олардың сапалы қызмет көрсету үшін ақпараттық және коммуникациялық технологияларды нәтижелі қолдануында болып отыр.
Сондай-ақ назарға алатын дұрыс және озық үлгі ретінде Ұлыбритания, Германия мен Оңтүстік Корея елдерінің тәжірибесін атауға болады. Осы айтылған мемлекеттерде қызмет көрсетудің негізгі қағидаттары қалыптасқан. Мысалы, мемлекеттік қызметтердің есеп берушілігі және ашықтығы, азаматтарға тиімділігін бағдарлау, жұмыстың мөлдірлігі мен деректердің қорғалуы, қоғамның қатысуын ұлғайту, тұрақтылық пен инновация, нәтижелі IT қолдау секілді тетіктер олардың басты назарында.
Осылайша, халықаралық тәжірибеге жүргізген талдау көрсетіп отырғандай, мемлекеттік қызмет көрсетудегі қазақстандық жүйе ұлттық ерекшеліктерді есепке ала отырып, әлемдік тенденциялар негізінде даму үстінде. БҰҰ рейтингі бойынша Қазақстан электронды үкімет индексінде 28-орында. Бұл өте жақсы көрсеткіш деуге әбден болады.
- Жалпы алғанда, «бір терезе» қағидатын енгізу осы саладағы қандай кедергілерге тосқауыл болмақ?
- Бұл сауалға жауап беру үшін, бірінші кезекте, құрылыс саласындағы ретті кезеңдерді атап өту маңызды. Құрылысты бастау кезінде алғашқы әрекеттердің бірі бастапқы рұқсат құжаттарын жинау мен ресімдеу екендігі баршаға мәлім. Ал екінші кезеңде жобалау жұмыстары тұрса, содан соң жобаның сараптамасы, құрылыс-монтаж жұмыстары және соңғысы пайдалануға беру болып табылады. Және ғимарат қожайынының құқығы бойынша жүзеге асыруға болатын әртүрлі бағыттар қарастырылады. Мысалы, ғимараттарды қайта құру (қайта жобалау, қайта жабдықтау), нысанның функциялық тағайындауларын өзгерту, жер учаскелерінің мақсаттық тағайындауларын өзгерту немесе бұзу жұмыстары.
Айтылған әр сатылардан өту кезінде кәсіпкер лауазымды тұлғалармен арада қағазбастылыққа бой алдыратыны рас, күшейтілген талаптар, уақыттың созылуы мен құжаттардың көптігі секілді қиындықтарға тап болады. Толықтай айтқанда, квазимемлекеттік сектордағы аймақтық ұйымдар мен көптеген орталықтар және 33 мемлекеттік орган, сондай-ақ монополистер өз ережелерін ұсынады. Осы себептен де құрылыс салу бойынша «бір терезе» қағидатын жаппай енгізу барысында тек қана оң нәтижелерге қол жеткізіп, оны қолданудың арқасында көптеген әкімшілік кедергілер санының азаюына және лауазымды тұлғалар мен мемлекеттік қызмет алушылар арасындағы тікелей байланыстың болмауына жағдай жасалады.
- Сіздердің тараптарыңыздан осыған орай атқарылып жатқан іс-шаралар жөнінде білсек?
- Өткен жылы жаз айында Ұлттық палата мен «Қазақстанның құрылыс салушылар қауымдастығы» ЗТБ базасында құрылыс саласындағы барлық рұқсат беру процедураларынан өту үдерістерін реттейтін Бірыңғай нормативтік құжатты даярлау бойынша жұмыс тобы құрылған болатын. Аталған құжат негізінде мемлекеттік органдарға келуден бастап, нысанды пайдалануға беруге дейінгі құрылыс үдерісінің толық нормативтік реттелуі, уәкілетті органдар және ведомоствоаралық ұйымдардағы құжат қараудың нақты мерзімі, «бір терезе» қағидатының жүзеге асуы, мемлекеттік қызметшілер мен кәсіпкерлік субъектілер қатынасының азаюы және квазимемлекеттік сектордағы өкілдердің және көптеген ЖШС, АҚ, РМК секілділермен байланысын шектеу, жекелеген мемлекеттік стандарттар мен регламенттерді біріздендіру мен барлық процедураларға жалпы бір ғана ереже белгілеу, артық және қосарлама құжаттарды тізімнен алып тастау жұмыстары қарастырылады.
Жұмыс тобының құрамына ҰКП, ҰЭМ Құрылыс істері, ТКШ және жер ресурстарын басқару жөніндегі комитет, әкімдіктер мен құрылыс ұйымдарының өкілдері кірді. Ұлттық кәсіпкерлер палатасында Құрылыс саласындағы құрылыс салуды ұйымдастыру және құрылысқа рұқсат беру рәсімдерінен өтудің жетілдірілген қағидалары қабылданды, дегенмен жұмыс тобы әлі жұмысын жалғастыруда.
Біздің тараптан жер учаскелерін ұсыну мен ресімдеу процедураларын оңтайландыру жұмыстары жалғаса бермек. Келесі бағыт бойынша ҰЭМ-мен келісім негізінде Қала құрылысы кодексі жобасын жасау жұмыстары қолға алынбақ.
- Ұлт Жоспарында көрініс тапқан нормативтік құжаттың маңызы неде екендігіне және оның қабылдау мерзімі мен тиімді тұстарына тоқтала кетсеңіз?
- Ұлттық палата өткен жылы құрылыс саласының мәселелерін талқылау бағытында 40-қа жуық отырыс ұйымдастырып, құрылыс жүргізу қағидаларының бірнеше нұсқасын талқылаған болатын. 30 желтоқсанда құжаттың соңғы нұсқасы Ұлттық экономика министрінің бұйрығымен бекітілді. Ұсынылып отырған құжатта құрылыс жүргізуде қолданылып жүрген қағидалар мен жоспарлауға қажетті негізгі мәліметтерді ресімдеу және құжаттардың берілуіне қатысты ережелер, сондай-ақ жаңа құрылыс нысанын салуға және нысан (ғимараттар, олардың кешендік құрылыстары және т.б.) құрылысына өзгерістер енгізуге арналған рұқсат беру рәсімдерінің қағидалары енгізілген. Аталып отырған нормативтік-құқықтық актілердің қағидаларын біріктірумен қатар, құрылыс саласындағы рұқсат беру рәсімдері қайта қаралып, оңтайландырылды.
Нәтижесінде, бастапқы материалдарды ұсыну мерзімі 91-ден 15 жұмыс күніне дейін, яғни 6 есеге қысқарса, эскиздік жобаны келісу бойынша жұмыс күні 30-дан 10 күнге дейін қысқарды. Және жоба сараптамасының аясында сыртқы желілер жобасын келісу де көзделуде, осылайша аталмыш процедура 30-60 жұмыс күніне қысқарды. Жекелеген процедуралар «бір терезе» қағидаты бойынша біріктіріледі.
Сонымен қатар осы қағидалар енгізілгенге дейін орташа статистикалық құрылыс кезеңдерінде 50 рұқсат беру құжаттары мен 260-тай қол қоюлар талап етілетін және оның мерзімі 3-5 жылға созылатын. Қарап отырсақ, осы қағидалардың арқасында бұл мәселелер әлдеқайда жинақылана түспек. Ол да болса еліміздегі құрылыс саласындағы кедергілерді кемітуге сеп болмақ.
- Әңгімеңізге рахмет.
Әңгімелескен
Эльмира МӘТІБАЕВА